Açlık kan şekeri kaç saat sonra ölçülür? Tokluk ve açlık kan şekeri kaç olmalı? Nasıl dengelenir? Açlık kan şekeri düşüklüğü ve açlık kan şekeri yüksekliği nedir? Açlık kan şekeri nasıl ölçülür? Açlık kan şekeri neden yükselir? Gebelikte açlık kan şekeri kaç olmalı?
İç Hastalıkları branşının uzmanlık alanına giren bu sorular, diyabet hastalığının teşhisinde ve kontrol altına alınmasında büyük önem taşıyor. Açlık kan şekeri, bireyin bir yemek yemediği ve uzun süredir besin almadığı durumda kandaki şeker seviyesidir. Tıbbi terimle "açlık glukozu" olarak adlandırılır. Açlık kan şekeri, özellikle sabahları yemek yemeden önce ölçülür.
Normalde, bir kişinin açlık kan şekeri seviyesi, 8 saat boyunca besin alınmadığında ölçülür. Sağlıklı bir bireyin açlık kan şekeri seviyesi, genellikle 70 ila 100 mg/dL (miligram per desilitre) arasında olmalıdır. Bu değerler laboratuvarlara göre değişebilir, bu yüzden laboratuvarın kendi referans aralıklarına bakmak önemlidir.
Özel Aktıp Hastanesi Dahiliye birimi hekimlerinden Uzm. Dr. Tuçe AKGÖNEN, açlık ve tokluk kan şekeriyle ilgili bilinmesi gerekenleri anlattı.
Açlık Kan Şekeri Nedir?
Glikojen ve benzeri depo kaynaklardan elde edilen veya karbonhidratların sindirilmesi neticesinde açığa çıkan glukoz, ‘kan şekeri’ olarak adlandırılır.
8-12 saat açlığın ardından; -genellikle geceyi takiben, sabah alınan- kan şekeri ölçüm değerine, açlık kan şekeri denir. Açken kanınızda ne kadar şeker bulunduğu yani vücudunuzdaki glikoz seviyeniz, bu ölçüm vasıtasıyla tespit edilir.
Bir kişiye diyabet tanısı koyabilmek ve gereken tedaviye başlamak için; tokluk, açlık ve geniş zaman aralığındaki kan şekeri oranlarının bir arada değerlendirilmesi lâzımdır. Zira günün farklı zaman dilimlerinde kan şekeri değerleri değişiklik gösterir. O nedenle kesin tanı koyabilmek için tüm bunları beraber analiz etmek gereklidir.
Tokluk Kan Şekeri Nedir?
Bu ise; ana öğünlerin yani kahvaltı, öğle ve akşam yemeklerinin ilk lokmasından 2 saat sonra ölçülecek kan şekeri değeridir. Ölçüm yapılana kadar; 2 saatlik bekleme süreci boyunca, -o öğün dışında- herhangi bir şey tüketmemek yeyip içmemek gerekir. Fakat 2 bardak su içilebilir. Ara öğün ölçümden sonra yapılmalıdır.
Ayrıca tokluk kan şekeri ölçümü öncesinde istirahat edilmeli, merdiven çıkma ve yürüyüş gibi fazla enerji gerektiren aktivitelerde bulunulmamalıdır.
Açlık Kan Şekeri Neden Önemli?
Vücudun enerji süreçlerini düzenlemekle görevli olan açlık kan şekeri, sağlığımızın en kritik bileşenlerinden biridir. Eğer açlık kan şekeri optimal değerlere sahipse ve her zaman uygun aralıklarda seyrediyorsa; bedenimiz, hücrelerimizin ihtiyaç duyduğu enerjiyi başarılı bir şekilde temin eder. O nedenle bu göstergenin yakından takip edilmesi ve ideal oranını kaybettiği takdirde gereken müdahalelerin yapılması hayati öneme sahiptir.
Açlık Kan Şekeri Kaç Olmalı?
Hedef kan şekeri değerleri; bireyin yaşı, diyabet komplikasyonları, hastalığın süresi gibi faktörlere göre değişir. Aynı zamanda eşlik hastalıklarının bulunup bulunmayışı, hedef kan şekeri oranlarının farklılaşmasına yol açar.
Bununla birlikte; açlık kan şekeri değeri ne olmalı? Sorusuna, genel bir ifadeyle şöyle cevap verebiliriz:
Aç haldeyken iken kandaki şeker seviyesinin 100 mg/dL veya altında olması beklenir. Normalde bu değer, 70-100 mg/dl arasındadır aralığındadır. Tokluk kan şekeri düzeyi ise 140 mg/dl.’yi aşmamalıdır.
Eğer aç iken yapılan test sonucu 126 mg/dL üzerinde bir değer saptanırsa, kesin tanı koymadan önce bir test daha uygulanır.
Farklı bir gün gerçekleştirilen ölçüm sonucunda açlık kan şekeri değeri 126 mg/dL’den yüksek çıkarsa doktor, diyabet teşhisi koyabilir.
Hamilelikte açlık kan şekeri değerleri ise 60-95 mg/dL aralığında olmalıdır. Bunun üzerindeki veya altındaki değerler normal kabul edilmez, anne ve bebek sağlığı için riskli olarak değerlendirilir.
Örneğin; düşük değerler, erken doğum ihtimâlini artırır ve bebeğin beyin fonksiyonlarına olumsuz etkide bulunabilir. Yüksek açlık kan şekeri ise preeklamsi, bebekte aşırı büyüme ve zor doğum risklerini beraberinde getirebilir.
Açlık Kan Şekeri Neden Düşer?
Bunun sebebi genellikle uzun süre aç kalmaktır. Yetersiz beslenmek de açlık kan şekeri düşüklüğü nedenleri arasındadır.
Vücut, enerji kaynakları tükenmeye başladığında karaciğerdeki glikojen depolarına başvurur. Bunun sonucunda ise açlık kan şekeri miktarı azalır. Öte yandan; çeşitli metabolik bozukluklar, vücudun insüline yanıt vermesini önleyerek açlık kan şekerini düşürebilir.
Açlık Kan Şekeri Neden Yükselir?
Bu durum çoğu zaman diyabet riskiyle ilişkilidir. Hareketsiz yaşam tarzına sahip olmak, genetik yatkınlık, bazı enfeksiyonlar ve ilaçlar da bu değerin yükselmesine sebebiyet verebilir.
Stres, obezite, uyku bozuklukları, sigara ve alkol kullanımı yine açlık kan şekerinde anormal artışa yol açan faktörler arasındadır.
Kronik hastalıkların gelişimini de tetikleyen açlık kan şekeri yüksekliği, pankreanstan yeteri kadar insülin salgılanamıyor olması nedeniyle ortaya çıkar.
Bu, kontrol altına alınmadığı takdirde; sinir hasarı, körlük, böbrek ve kalp hastalıkları gibi pek çok ciddi sağlık problemine zemin hazırlar.
Açlık Kan Şekeri Testi Nasıl Yapılır?
Karbonhidrat metabolizmasını değerlendirmek ve diyabet olup olmadığına karar vermek için bu teste ihtiyaç duyulur. Özellikle gebelikte açlık kan şekerinin düzenli takip edilmesi son derece önemlidir.
Ölçümler genellikle sabahleyin aç karnına gerçekleştirilir. Basit bir kan testiyle yapılabilen açlık kan şekeri ölçümü, normal aralıklar tespit edilmesi hâlinde birkaç defa tekrarlanabilir.
Tanısal amaçlı ölçümler, kişiden venöz plazma örneği alınıp laboratuvarda incelenmesiyle gerçekleştirilir. Takip amaçlı ölçümler ise kapiller kan örneğiyle yapılır. Birey bunu şeker ölçüm cihazlarıyla, parmak ucundan evde kendi kendine de uygulayabilir.
Açlık Kan Şekeri Kaç Saat Sonra Ölçülür?
Bu test için kişiden minimum 8-12 saattir aç olması istenir. Bu sürenin ardından yapılan ölçümlerin sonuçları kısaca şöyle değerlendirilir:
• 126 mg/dL ve üzeri – Diyabet,
• 100-125 mg/dL – Gizli Şeker (Prediyabet),
• 70-100 mg/dL – Normal,
• 50-70 mg/dL – Hipoglisemi.
Açlık Kan Şekeri Nasıl Düşürülür?
Yüksek açlık kan şekerini kontrol altına almak için uygulanabilecek bazı yöntemleri kısaca şöyle sıralayabiliriz:
1. Yeterli miktarda su için.
2. Meditasyon ve egzersiz gibi aktivitelerle stres seviyenizi düşürün. Çünkü strese girmek kortizol ve kan şekeri düzeylerinde de artışa yol açan bir durumdur.
3. Uykunuzu iyi almaya özen gösterin.
4. İşlenmiş ürünlerden ve şekerli gıdalardan uzak durun. Bolca diyet lifi içeren, düşük karbonhidrat oranına sahip besinlere yönelin.
Açlık kan şekeri kaç saat sonra ölçülür? Açlık kan şekeri değeri kaç olmalı? Açlık kan şekeri testi nasıl yapılır?
Bu ve benzeri soruların cevabını artık biliyorsunuz. Siz de; kan şekeriyle ilgili bir probleminiz olduğundan endişe etmekteyseniz, Bartın Dahiliye doktorları listesine yukarıdaki bağlantıdan ulaşabilir ve hekimlerimizden birine randevu oluşturarak doğru tanı ve tedavi sürecinize ilk adımınızı atabilirsiniz.
Bunun yanı sıra; şeker hastalığı ve insülin direnci ile ilgili daha ayrıntılı bilgi edinmek için, bu bağlantıda yer alan içeriğimize de göz atabilirsiniz. İnsilün Direnci
Yayın tarihi: 13.Eylül.2023
"Bu içeriğin geliştirilmesinde Aktıp Hastanesi uzman hekimleri katkı sağlamıştır. Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz."