Unutkanlık Neden Olur?

Unutkanlık ile yaşamak, özellikle bellek sorunları kronik hale geldiğinde ve günlük yaşamı etkilediğinde zorlayıcı olabilir. Bu tür bir durum, normal unutkanlıktan farklıdır ve genellikle hafıza bozuklukları ya da nörodejeneratif hastalıklar ile ilişkilendirilir. En bilinen unutkanlık arasında Alzheimer ve demans gibi rahatsızlıklar yer alır. Ancak, daha genç yaşlarda da, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), depresyon, anksiyete veya dikkat eksikliği gibi sorunlar da unutkanlığa yol açabilir. Bu hastalıklarla yaşamak bir rutin oluşturmayı ve sabırlı olmayı gerektirir. Unutkanlık, bireylerin günlük işlevlerini yerine getirmelerini zorlaştırabilir. Örneğin, hastalar bir randevuyu unutabilir, evlerinin yolunu karıştırabilir ya da sık sık temel eşyalarının yerini hatırlayamayabilirler. Bununla birlikte, bazı unutkanlıklar zamanla ilerler ve hafıza sorunları daha da belirgin hale gelebilir. Bu durum yalnızca bireyin kendisini değil, aynı zamanda yakın çevresini de etkiler. Unutkanlık hastalığı ile yaşamak zor olabilir, ancak bu süreci yönetmenin bazı yolları vardır. Unutkanlık sorunu yaşayan bireyler için aile desteği, arkadaşlar ya da profesyonel bakım desteği kritik öneme sahiptir. Birlikte yaşadıkları insanlar, hastaların unutkanlık anlarında sakin ve anlayışlı olmalıdır. Rutinler, unutkanlığı olan bireyler için bellek hatırlatıcıları sağlar. Günlük aktiviteleri aynı saatlerde yapmak, kişinin kendini daha güvende ve kontrol altında hissetmesine yardımcı olabilir. Akıllı telefon hatırlatıcıları, takvim uygulamaları veya basit hatırlatma notları unutkanlıkla başa çıkmak için etkili olabilir. Bu tür teknolojiler, bireylerin önemli olayları veya görevleri unutmalarını önleyebilir. Unutkanlığı olan bireylerin zihinsel faaliyetlerde bulunmaları, hafızayı güçlendirebilir. Bulmacalar çözmek, kitap okumak, hafıza oyunları oynamak gibi aktiviteler bu anlamda yardımcı olabilir. Hastalık Unutkanlık ilerledikçe, psikolojik destek ya da nöroloji uzmanlarının yönlendirmesiyle tedavi süreçleri yönetilebilir. İlaç tedavisi veya terapilerle hastalığın etkilerini hafifletmek mümkündür. Unutkanlığa sahip olmak yaşam kalitesini zorlaştırabilir; ancak bu durumla başa çıkmak için atılacak adımlar vardır. Erken teşhis, profesyonel yardım ve iyi bir destek ağı ile unutkanlık hastalığı ile daha sağlıklı bir yaşam sürdürmek mümkündür.

Özel Aktıp Hastanesi Nöroloji branşı hekimlerinden Uzm. Dr. Fatih KARADUMAN, unutkanlık sorunu ile ilgili bilgi verdi.

Unutkanlık Nedir?

Unutkanlık, genellikle bellekte ciddi bozulmalarla kendini gösteren nörolojik bir durumdur ve çoğu zaman demans veya Alzheimer hastalığı gibi durumlarla ilişkilendirilir. Bu tür hastalıklar, bireyin kısa ve uzun vadeli hafızasında sorunlar yaşamasına, yeni bilgileri öğrenme ve hatırlama yeteneğinin azalmasına neden olur. Normal yaşlanma sürecinde zaman zaman unutkanlık yaşanması normaldir, ancak unutkanlık daha ciddi bir bellek bozulmasıdır ve günlük yaşamı önemli ölçüde etkileyebilir.
Unutkanlık sadece hafıza kaybı ile sınırlı değildir; aynı zamanda düşünme, problem çözme ve karar verme yeteneklerinde de bozulmalara yol açar. Unutkanlık ilerledikçe, bireylerin temel becerileri kaybetmeye başladığı görülür; örneğin, alışveriş listesi hazırlamak, hesap yapmak ya da tanıdık yerlerde yönlerini bulmak gibi basit görevler zorlaşabilir. Alzheimer, unutkanlık sorunun en yaygın türüdür ve genellikle yaşlı bireylerde görülür. Ancak, bazı kişilerde daha erken yaşlarda da başlayabilir.

Unutkanlık Neden Olur?

Unutkanlık neden olur? Unutkanlık, çeşitli nedenlerden dolayı ortaya çıkabilen bir durumdur ve çoğu zaman yaşlanmanın doğal bir parçası olarak kabul edilse de, birçok farklı faktör unutkanlığı tetikleyebilir. Günlük yaşamın stresinden nörolojik hastalıklara kadar geniş bir yelpazede yer alan bu nedenler, bireylerin kısa süreli veya uzun süreli hafıza kaybı yaşamasına yol açabilir.

Stres ve Anksiyete: Yüksek düzeyde stres ve kaygı, zihni sürekli meşgul eder ve odaklanmayı zorlaştırır. Bu da, bilgilerin kısa süreli hafızada etkili bir şekilde işlenmesini engelleyebilir. Yoğun stres altındaki kişiler, basit şeyleri hatırlamada zorluk çekebilirler çünkü beyin başka problemleri çözmeye odaklanır.

Yetersiz Uyku: Uyku, beyin için kritik bir dinlenme ve yenilenme sürecidir. Yetersiz veya düzensiz uyku, hafızanın işlenmesi ve depolanması süreçlerini olumsuz etkiler. Uyku sırasında, gün içinde öğrenilen bilgiler beynin uzun vadeli hafızasına aktarılır. Uykusuzluk, bu işlemi sekteye uğratarak unutkanlığa neden olabilir.

Beslenme Eksiklikleri: Beynin sağlıklı bir şekilde çalışması için gerekli olan vitamin ve minerallerin eksikliği, unutkanlığa yol açabilir. Özellikle B12 vitamini eksikliği, hafıza ve bilişsel fonksiyonlar üzerinde olumsuz etkilere sahiptir. Omega-3 yağ asitleri gibi sağlıklı yağların yetersiz alımı da beyin fonksiyonlarını zayıflatabilir.

İlaç Yan Etkileri: Bazı ilaçlar, özellikle sakinleştiriciler, antidepresanlar ve uyku ilaçları, unutkanlığa neden olabilir. Bu ilaçlar beyin kimyasallarını etkileyerek hafıza süreçlerini bozabilir. Ayrıca, uzun süreli alkol veya uyuşturucu kullanımı da beyin hücrelerine zarar vererek unutkanlığı tetikleyebilir.

Depresyon ve Duygusal Bozukluklar: Depresyon, sadece ruh halini değil, aynı zamanda bilişsel yetenekleri de etkiler. Depresyondaki bireyler, genellikle odaklanmakta zorluk çeker ve bu da unutkanlığa yol açabilir. Duygusal bozukluklar, zihnin bellek işleme yeteneğini zayıflatır.

Beyin Hasarı: Kafa travmaları, beyne zarar vererek hafıza kaybına neden olabilir. Bu tür hasarlar, beynin belirli bölgelerini etkileyerek anıların işlenmesini ve hatırlanmasını zorlaştırabilir. Travmatik beyin yaralanmaları kısa vadeli unutkanlık veya uzun vadeli hafıza kaybı olarak kendini gösterebilir.

Yaşlanma: Yaşlanmayla birlikte beynin bilgi işleme hızı yavaşlar ve bu doğal bir süreçtir. Yaşlı bireyler genellikle kısa vadeli hafıza kayıpları yaşarlar, örneğin yakın zamanda yapılan bir konuşmayı veya randevuyu unutabilirler. Ancak, yaşa bağlı hafıza kaybı genellikle ciddi değildir ve günlük yaşamı etkilemez.

Nörolojik Hastalıklar: Alzheimer, demans ve diğer nörodejeneratif hastalıklar, unutkanlığın en ciddi nedenlerindendir. Bu hastalıklar beyin hücrelerine zarar verir ve hafıza, düşünme ve karar verme becerilerinde ilerleyici bozulmalara yol açar.

Unutkanlık Belirtileri

Unutkanlık, özellikle demans ve Alzheimer gibi nörolojik hastalıklarda yaygın olarak görülen bir belirtidir ve hafıza, düşünme yetileri ile ilgili ciddi sorunlara yol açar. Bu hastalıklar ilerledikçe unutkanlık da derinleşir ve kişinin günlük yaşamını büyük ölçüde etkileyebilir. Ancak, herkesin zaman zaman hafif unutkanlık yaşaması normaldir. Unutkanlık hastalığının belirtileri, bu doğal unutkanlıktan daha farklıdır ve genellikle uzun süreli, ilerleyici ve işlevselliği bozan bir yapıdadır.

Kısa Süreli Hafıza Kaybı: Unutkanlık en erken belirtilerinden biri, kısa süreli hafızada belirgin bozulmalardır. Kişi, az önce gerçekleşen bir olayı veya yaptığı bir konuşmayı hızlıca unutabilir. Örneğin, aynı soruyu tekrar tekrar sormak veya yakın zamanda yapılan planları unutmak sık görülen durumlardır.

Günlük Görevleri Yapmada Zorluk: Unutkanlık ilerledikçe, basit günlük görevleri yerine getirme yetisi zayıflar. Kişi yemek yaparken tarifleri karıştırabilir, ev işlerinde veya alışverişte kararsızlık ve kafa karışıklığı yaşayabilir. Önceden çok kolay gerçekleştirdiği görevleri tamamlamakta zorlanabilir.

Yer-Yön Bulmada Zorluk: Bilinen bir ortamda kaybolmak, yön duygusunun kaybolması da unutkanlık hastalığının önemli belirtilerindendir. Kişi tanıdık yerlerde bile yolunu bulmakta zorlanabilir veya alışveriş merkezinde arabasının yerini hatırlayamayabilir.

Dil ve İletişim Güçlüğü: Unutkanlık, kelime bulmada zorluk veya cümle kurmada bozukluklara da yol açabilir. Kişi, sıklıkla konuşurken doğru kelimeyi hatırlamakta zorlanır, konuşmaları eksik bırakabilir veya yanlış kelimeler kullanabilir. Bunun sonucunda iletişimde sorunlar ortaya çıkabilir.

Zaman ve Mekân Karmaşası: Unutkanlık olan kişiler, zaman ve tarih konusunda karışıklık yaşayabilirler. Hangi gün olduğunu, bulunduğu yerin neresi olduğunu veya randevularını unutabilirler. Özellikle ileri evrelerinde, kişilerin zaman kavramı önemli ölçüde bozulur.

Eşyaları Yanlış Yere Koymak: Anahtarları buzdolabına koymak, cüzdanı yanlış bir yerde unutmak gibi günlük eşyaları yanlış yerlere bırakmak, unutkanlık sık görülen belirtilerindendir. Ayrıca, kişi bu durumun farkına varmayabilir ve eşyaların çalındığını düşünebilir.

Karar Verme Zorlukları: Unutkanlık, karar verme yeteneğini de olumsuz etkileyebilir. Kişi basit seçimler yapmakta zorluk çekebilir veya alışveriş yaparken gereksiz harcamalar yapabilir. Zamanla, kişisel bakım ve hijyen gibi konularda da hatalar yapmaya başlayabilirler.

Sosyal ve İş Yaşamında Gerileme: Unutkanlık kişinin sosyal ilişkilerini ve iş hayatını da etkileyebilir. İş yerinde odaklanma problemleri, toplantılarda pasif kalma veya arkadaşlar ve aileyle geçirilen zamanlarda daha az katılımcı olma gibi durumlar gözlemlenebilir. Unutkanlık ilerledikçe, sosyal ortamlardan kaçınma eğilimi de artar.

Kişilik ve Ruh Halinde Değişiklikler: Unutkanlık, kişilik değişikliklerine de yol açabilir. Kişi eskisine göre daha çekingen, sinirli, huzursuz veya paranoyak olabilir. Ayrıca, depresyon, kaygı ve ilgisizlik gibi ruhsal durumlar da bu belirtiler arasında yer alabilir.

Unutkanlıkla Başa Çıkmanın Yolları

Unutkanlık, günlük yaşamın bir parçası olabilir, ancak sık sık tekrarlandığında ve yaşam kalitesini etkilediğinde, bununla başa çıkmanın yollarını aramak önemlidir. Unutkanlıkla başa çıkmak, hafızayı güçlendirecek alışkanlıklar geliştirmek ve zihinsel sağlığı desteklemekle mümkündür. 
Uyku, hafıza ve öğrenme süreçleri için hayati önem taşır. Uyku sırasında beyin, gün boyunca öğrenilen bilgileri pekiştirir ve uzun süreli hafızaya aktarır. Yeterli ve kaliteli uyku, unutkanlığın önlenmesinde kritik bir rol oynar. Günde 7-8 saat uyku almak, beynin dinlenmesini ve hafızanın güçlenmesini sağlar. Stres, beynin hafıza fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir. Yüksek stres seviyeleri, odaklanmayı zorlaştırır ve bilgilerin işlenmesini engeller. Yoga, meditasyon, derin nefes alma egzersizleri gibi stres yönetimi teknikleri zihni sakinleştirerek hafızanın güçlenmesine katkı sağlar. Beyin sağlığını destekleyen besinler, unutkanlıkla başa çıkmada önemli bir rol oynar. Özellikle B12 vitamini, Omega-3 yağ asitleri ve antioksidanlar, hafızayı güçlendiren bileşenlerdir. Balık, ceviz, zeytinyağı, sebze ve meyveler gibi beyin dostu gıdalarla beslenmek, bilişsel fonksiyonların iyileşmesine yardımcı olabilir. Düzenli fiziksel egzersiz, sadece beden sağlığı için değil, aynı zamanda beyin sağlığı için de faydalıdır. Aerobik egzersizler ve yürüyüş gibi aktiviteler, beyne daha fazla oksijen gitmesini sağlar ve bilişsel fonksiyonları iyileştirir. Ayrıca, egzersiz yapmak, yeni beyin hücrelerinin büyümesini teşvik ederek hafızayı destekler. Zihni aktif tutmak, unutkanlıkla başa çıkmanın en etkili yollarından biridir. Bulmacalar çözmek, satranç oynamak, hafıza oyunları oynamak ve yeni bir dil öğrenmek gibi aktiviteler beynin sürekli çalışmasını sağlar. Bu tür zihinsel aktiviteler, beyin hücreleri arasındaki bağlantıları güçlendirir ve hafızayı canlı tutar. Günlük hayatta yapılacakları unutmamak için fiziksel veya dijital hatırlatıcılar kullanmak faydalı olabilir. Takvim uygulamaları, telefon hatırlatıcıları veya basit not defterleri kullanarak önemli görevleri, toplantıları veya alışveriş listelerini unutmamak mümkündür. Bu, hafızayı yormadan organizasyon yeteneklerini destekler. Rutinler, beynin alışkanlıkları hatırlamasını kolaylaştırır. Her gün aynı saatte yemek yemek, spor yapmak ya da uyumak gibi düzenli alışkanlıklar, hafızayı destekler. Özellikle demans gibi hastalıklarla karşılaşan bireylerde, düzenli bir günlük rutin unutkanlıkla başa çıkmada önemli bir yardımcı olabilir. Sosyal etkileşim, zihinsel ve duygusal sağlığı destekler. Arkadaşlarla vakit geçirmek, aileyle iletişimde kalmak ve sosyal ortamlarda aktif olmak, hem stresi azaltır hem de zihni aktif tutar. İzolasyon, unutkanlığı artırabileceği için sosyal ilişkilerin sürdürülmesi önemlidir. Eğer unutkanlık sıklaşıyor ve günlük yaşamı etkiliyorsa, bir uzmana danışmak faydalı olabilir. Nöroloji uzmanları, unutkanlığın altında yatan nedenleri tespit edebilir ve uygun tedavi yöntemleri önerebilir. Bazı durumlarda ilaç tedavisi veya bilişsel terapi, unutkanlıkla başa çıkmada etkili olabilir.
Unutkanlıkla başa çıkmanın temelinde sağlıklı bir yaşam tarzı ve zihinsel aktivitenin sürekli olarak desteklenmesi yatar. Uygulanan bu yöntemlerle hafıza güçlenir, zihinsel fonksiyonlar korunur ve yaşam kalitesi artırılabilir.

Unutkanlık Hakkında Sık Sorulan Sorular

• Unutkanlık normal midir?

Evet, zaman zaman unutkanlık yaşamak oldukça normaldir. Stres, yorgunluk, yoğun zihinsel aktiviteler veya uyku eksikliği gibi nedenler günlük unutkanlığa yol açabilir. Ancak unutkanlık sıklaşır ve günlük yaşamı etkiler hale gelirse, altta yatan bir sorun olabilir ve bir uzmana danışmak gerekebilir.

• Unutkanlık hangi durumlarda ciddi bir sorun olarak kabul edilir?

Eğer unutkanlık günlük işleri yapmayı zorlaştırıyor, kişisel bakımınızı etkiliyor, sürekli önemli olayları unutuyor ya da yön bulmakta zorlanıyorsanız, bu daha ciddi bir hafıza sorununun belirtisi olabilir. Bu durumda bir doktorla görüşmek önemlidir.

• Unutkanlığın en yaygın nedenleri nelerdir?

Stres, yetersiz uyku, depresyon, beslenme eksiklikleri (özellikle B12 vitamini), bazı ilaçların yan etkileri ve alkol kullanımı unutkanlığın yaygın nedenleri arasındadır. Bunların yanı sıra yaşlanma ve nörolojik hastalıklar da unutkanlığa yol açabilir.

• Yaşlılıkta unutkanlık normal midir?

Yaşlanma ile birlikte hafıza ve öğrenme yetenekleri biraz yavaşlayabilir, bu doğal bir süreçtir. Ancak, sürekli artan unutkanlık, tanıdık yerlerde kaybolma, basit görevleri yerine getirmekte zorluk gibi belirtiler varsa, bu demans ya da Alzheimer gibi nörolojik hastalıkların belirtisi olabilir.

• Unutkanlığı önlemek için ne yapılabilir?

Düzenli uyku, dengeli beslenme, zihinsel egzersizler, stres yönetimi ve düzenli fiziksel aktivite unutkanlığı önlemeye yardımcı olabilir. Ayrıca, sosyal ilişkileri güçlendirmek ve yeni şeyler öğrenmek de beyin sağlığını destekler.

• Unutkanlık ve Alzheimer arasındaki fark nedir?

Unutkanlık, çoğu zaman strese, yaşlanmaya veya geçici faktörlere bağlı olabilir ve genellikle ciddi değildir. Alzheimer ise nörodejeneratif bir hastalıktır ve ilerleyici hafıza kaybı, düşünme becerilerinde bozulma ve günlük yaşamı etkileyen ciddi bir durumdur. Alzheimer, yalnızca hafıza kaybıyla kalmaz, aynı zamanda karar verme ve problem çözme becerilerini de etkiler.

• Depresyon unutkanlığa neden olabilir mi?

Evet, depresyon hafıza ve konsantrasyonu olumsuz etkileyebilir. Depresyondaki kişiler, genellikle odaklanmakta ve bilgiyi hatırlamakta zorluk çeker. Bu tür unutkanlık geçicidir ve depresyon tedavi edildiğinde hafıza da düzelir.

• İlaçlar unutkanlığa neden olabilir mi?

Bazı ilaçlar, özellikle uyku ilaçları, antidepresanlar, antihistaminikler ve anksiyolitikler gibi sakinleştirici etkileri olan ilaçlar, unutkanlığa neden olabilir. Eğer bir ilaç kullanıyorsanız ve unutkanlık yaşıyorsanız, doktorunuza danışarak ilacınızı gözden geçirmeniz faydalı olabilir.

• Unutkanlık tedavi edilebilir mi?

Unutkanlık, özellikle Alzheimer ve demans gibi hastalıkların kesin bir tedavisi yoktur. Ancak, semptomların ilerlemesini yavaşlatan ilaçlar ve tedavi yöntemleri mevcuttur. Erken teşhis ile hafızayı destekleyen stratejiler ve tedavilerle unutkanlığın etkileri hafifletilebilir.

• Unutkanlıkla başa çıkmak için teknolojik araçlar kullanılabilir mi?

Evet, hatırlatıcı uygulamalar, dijital takvimler ve telefon alarm sistemleri unutkanlıkla başa çıkmak için etkili araçlardır. Bu teknolojik çözümler, günlük görevleri hatırlamak ve düzenli olmak konusunda büyük yardımcı olabilir.

 

Bu gönderiyi Instagram'da gör

Aktıp Hospital (@aktiphospital)'in paylaştığı bir gönderi

Online Randevu Oluştur