Uyuz İnsandan İnsana Nasıl Geçer?

Uyuz insandan insana nasıl geçer? İnsanda uyuz nasıl geçer? Uyuz bulaşmaması için hangi tedbirler alınmalı? Uyuz nasıl bulaşır? Uyuz belirtileri nelerdir? Uyuz tedavisi nasıl yapılır? Uyuz, Sarcoptes scabiei adı verilen bir parazitin neden olduğu bir cilt enfeksiyonudur. Bu parazit insan derisinde tüneller açarak yaşar ve bu tünellerde yumurtlar. Uyuz insandan insana temas yoluyla, genellikle doğrudan cilt teması ile bulaşır. Ayrıca enfekte giysiler, yatak takımları veya mobilyalar aracılığıyla da bulaşabilir.

Tüm bu sorulara kapsamlı olarak cevap veren Özel Aktıp Hastanesi Dermatoloji branşı hekimlerinden Uzm. Dr. Anıl MAKARA, uyuz hastalığının yılda ortalama 100 milyon insanı etkilediğine dikkat çekti. Hastalığın ‘Sarcoptes Scabiei’ isimli bir akardan kaynaklandığını belirten Makara, uyuzun en yaygın ve kaşıntılı paraziter deri problemleri arasında olduğunu söyledi.
Öte yandan; sözlerine devamla, bu rahatsızlığın sonbahar-kış mevsimlerinde arttığını ve son derece bulaşıcı olduğunu kaydetti. Bilhassa okul, kreş, huzurevi, rehabilitasyon merkezi, cezaevleri, yurt, askerî kışla ve bakımevleri gibi toplu yaşam alanlarında görülme sıklığının fazla olduğunu dile getirerek mühim uyarılarda bulundu.
En önemli halk sağlığı sorunlarından biri olarak karşımıza çıkan uyuzun yakın temasla bulaştığını aktaran Uzm. Dr. Anıl MAKARA, bundan korunmak ve kurtulmak için neler yapmak gerektiğine de ışık tuttu.

Uyuz Hastalığı Nedir?

8 bacaklı ‘Sarcoptes scabiei’ akarı (uyuz böceği) nedeniyle oluşan, şiddetli kaşıntı ve döküntüyle karakterize olan cilt hastalığına, ‘uyuz’ adı verilir. Bu, bir enfeksiyon olmayıp; mayt yani akarların deri üst tabakasını istilâ ederek, tüneller yoluyla çoğalması neticesinde gelişir.
Rahatsızlığın direkt temas vasıtasıyla bulaştığı gözlemlenir. Uyuzlu bir insan ile aynı yerde uzun süre vakit geçirmek, bulaş riskini büyük ölçüde artırır.

Uyuz İnsandan İnsana Nasıl Geçer? Uyuz Hangi Yollarla Bulaşır?

Bebekler ve çocuklar dâhil olmak üzere herkese uyuz bulaşabilir. Bu rahatsızlığa sahip bir kişinin sağlıklı bireylerle yakın temasta bulunması, onlara da uyuz bulaşmasına yol açar.
Örneğin; ortak giysi, nevresim ve havluların kullanılması, aynı yatakta yatmak gibi davranışlar, uyuzlu insandan diğerlerine hastalık geçmesiyle sonuçlanır.
El ele tutuşma gibi doğrudan temaslar da uyuz bulaştırabilir. Hastalıklı birey ile aynı evde yaşamak da rahatsızlığın diğerlerine intikal etmesini kolaylaştırır. Ayrıca kalabalık ortamlarda da bulaş riski fazladır.
Ancak tokalaşma, sarılma gibi kısa süreli temaslar sonucu uyuz bulaşma ihtimâli düşüktür. Çünkü uyuz akarları pire ve farklı böcekler gibi atlayamaz, uçamaz. O nedenle hastalığın bu tür anlık temaslarla geçişi zordur.
Konuyu bu şekilde özetledikten sonra, uyuz insandan insana nasıl geçer? Sorusunu biraz daha ayrıntılı cevaplamak istiyoruz:
Önce; takriben 0,4 mm boyutunda, gözle görülemeyecek derecede küçük dişi akar, erkek akar ile deri yüzeyinde çiftleşir. Bundan sonra erkek akar yaşamını yitirir ve dişi, yumurtasını bıraktığı derinin altına gömülür. Yaklaşık 4-6 hafta boyunca burada kalır ve her gün 1-3 tane yumurta üretir.
Dişi, yumurtalarını bıraktıktan 2-3 gün sonrasında larvalar peydâ olmaya başlar. Bunların olgunlaşma süreci ortalama 2 hafta sürer.
Bunun ardından sıra, çiftleşmek için bekleyen yeni akarlara gelir. Onlar, daha fazla çoğalabilmek amacıyla yuvayı cilt yüzeyine kadar keser.
Uyuz bulguları, akarların dışkısına karşı gelişen duyarlılık reaksiyonuyla baş gösterir. Fakat 6 haftaya kadar herhangi bir belirti görülmemesi de mümkündür.
Uyuz hastalığının genellikle başka rahatsızlıklarla karıştırılması yaygın olduğundan, teşhisi gecikebilir. Örneğin; mantar enfeksiyonu, böcek ısırıkları, kıl kökü iltihabı ve egzama, uyuz rahatsızlığına benzer şikâyetlere sebebiyet veren dermatolojik problemlerden bazılarıdır.
Bunun yanı sıra; uyuz insandan insana nasıl bulaşır? Diye araştıranlar, eşyaların da bu hususta önemli bir rol oynadığını bilmelidir. Zira hasta kişilerin temas ettiği eşyalara yerleşen Sarcoptes Scabiei akarı, günler boyu canlı kalabilir. Bu nedenle aynı eşyaların kullanılması, -tedavi olmuş kişilerin dahi- yeniden uyuza yakalanmasıyla sonuçlanır.
O yüzden giysilerin ve uyuzlu hastaya ait, yıkanabilecek her şeyin 60°C ve üzeri sıcaklıkta makineye atılması önerilir. Bunun ardından en az 5 saat -10 derecede dondurmak veya sıcak bir kurutucuda kurutmak da dişi akar yumurtalarının tamamen yok olması için son derece önemlidir.
Bu işlemlerin uygulanamayacağı eşyaları ise poşetlere doldurup 8 gün boyunca özel bir alanda bekletmek gerekir.

• Önerilen İçerik: Güneş Yanığı Tedavisi

Hayvandan İnsana Uyuz Geçer mi?

Hayır, hayvanlar insanlara uyuz bulaştırmaz. Esasen; uyuza yol açan akar, hayvanların vücutlarına yerleşip burada da çoğalabilir. Fakat insanları etkileyen akar türü ile hayvanların bedeninde üreyen akar farklıdır.
İnsanın uyuz bulaşan bir hayvan ile temas etmesi neticesinde o akarların kişiye geçmesi mümkündür. Ne var ki; hayvanlardaki uyuz akarları, insan vücudunda üremesine devam edemeyeceğinden dolayı, bir süre sonra kendi kendine ölür. Yani -deyim yerindeyse- etkisiz eleman olarak kalır, hastalığa sebebiyet vermez.

Uyuz Hastalığı Türleri Nelerdir?

Yukarıda; uyuz insandan insana nasıl geçer? sorusunun cevabını verdikten sonra, bu hastalığın alt tiplerinden bahsetmekte de yarar görüyoruz. Şöyle ki;
• Saç Derisi Uyuzu: Sedef hastalığını andıran pul semptomlarıyla karakterizedir. Kafa derisinde ortaya çıkar.
• Büllöz: Yetişkinlerde görülen ‘Büllöz Pemfigoid’ ile benzerlik gösterir.
• Nodüler Uyuz: Deride kahverengi-kırmızı nodüller oluşturur. Özellikle çocuklarda gözlemlenir.
• Kabuklu (Norveç) Uyuz: Hastalığın bu türünde kabuklu alanlar geniş bir cilt alanını kaplayıp şiddetli bir tabloya sebebiyet verir. Öyle ki; klasik uyuz hastalığında 10-15 tane akar etkiliyken; kabuklu uyuz varlığında kişi, milyonlarca akara sahip olabilir. Norveç uyuzunun temel nedeni ise bağışıklık sistemi bozukluklarıdır.

Uyuz Hastalığı Neden Olur?

Çocuk yuvası, hasta bakım merkezi gibi yerlerde çalışanlar veya buralarda yaşayanlar, uyuz hastalığı açısından daha yüksek risk grubundadır. Bunun yanı sıra; birden fazla cinsel partnere sahip olmak, kalabalık bir evde yaşamak, riski artıran diğer faktörler arasındadır.
İleri yaştaki bireyler ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar ise genellikle kabuklu uyuz (Norveç uyuzu) riskiyle karşı karşıyadır.

Uyuz Belirtileri Nelerdir? En Yaygın Uyuz Hastalığı Belirtileri:

Eğer kişi uyuza ilk defa maruz kalıyorsa, belirtiler 2-6 hafta içinde kendini gösterir. Fakat daha evvel uyuz hastalığını geçirdiyse; şikâyetler, akarların deri altına yerleşmesiyle beraber 1-4 gün içerisinde başlar.
Sıcaklık ile artış gösteren ve özellikle geceleri çoğalan kaşıntı, en önemli uyuz belirtilerinden biridir. Şikâyetlerin çoğunlukla; el bileklerinin iç kısımları, el parmak araları ve koltuk altlarında yoğunlaştığı görülür. Öte yandan; göbek deliğinin etrafı, ayaklar ve ayak bilekleri, kalça, bel ve kasık bölgeleri de kaşıntının en şiddetli hissedildiği yerler olarak karşımıza çıkar.
Bununla beraber uyuz varlığında erkekler ekseriyetle genital bölge, kadınlar ise meme ucu kaşıntısından yakınır. Çocuklarda ise yayılma; genellikle ayak tabanları, avuç içleri, boyun, yüz ve baş bölgelerinde gerçekleşir. Yetişkinler bu bölgelerde yayılıma pek rastlamaz.
Aynı zamanda; cilt üzerindeki kırık çizgi biçiminde, beyaz, 1-10 mm uzunluğundaki oluşumlar da uyuz hastalığının belirgin bulguları içerisindedir.
Söz konusu yapılar ‘tünel’ olarak adlandırılır ve bunlara; egzamaya benzer, kepekli kızarıklıklar, kaşıntılı kabarıklıklar, milimetrik ve içi şeffaf suyla dolu kabarcıklar da eşlik edebilir.
Eğer; uyuz insandan insana nasıl geçer? diye düşünüyorsanız, ‘uyuzlu biriyle temas ettim, bana bulaşmış mıdır?’ şeklinde bir endişeniz varsa, kendinizi şu uyuz hastalığı belirtileri açısından değerlendirmelisiniz:
1. Geceleyin artan, hatta uykudan uyandıracak boyuta varan, gündüzleri ise daha hafif olan kaşıntı (Sıcak banyo uyuz kaşıntısını alevlendirir.),
2. Sivilceye benzeyen ve kıvrımlı bölgelerde yoğunluk gösteren döküntüler,
3. Cilt yüzeyindeki pul, ısırık ve iz benzeri kabarık, uzun çizgiler ; ten rengi veya grimsi beyaz renkte oyuklar,
4. Cilt hassasiyeti,
5. Deride kalın kabuklar,
6. Deri yüzeyinde şişlikler ve kesik benzeri yaralar (Bunlar kaşıma sonucu daha da enfekte olup giderek büyür.),
7. Genital bölgede lezyon oluşumu,
8. Su dolu kesecikler.

Uyuz Tanısı Nasıl Konur? Uyuz Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Bunun için; akarlar tarafından açılan deri altı tünellerinin olup olmadığına bakılır, cilt altında akar dışkısı ve yumurtası gibi oluşumlar bulunup bulunmadığı incelenir.
Gerekiyorsa lezyonlar dermatoskopi cihazı yardımıyla büyütülerek ayrıntılı bir değerlendirmeye tâbî tutulur. Uyuz akarının yerleştiği tünellerin ucunda görülen siyah nokta benzeri oluşumlar, kir birikintileri de teşhisi kolaylaştırır.

Uyuz Nasıl Geçer? Uyuz Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tüm rahatsızlıkların iyileştirilmesinde olduğu gibi, uyuz hastalığı tedavisi sırasında da kişiye özgü bir süreç uygulanması önem taşır. Kendiliğinden iyileşmeyen bu durumun uzman bir dermatolog tarafından tedavi edilmesi şarttır.
Hastanın yaşı; uyuzun şiddeti, emzirme, gebelik vb. özel durumlar değerlendirilerek bireye özel planlanan uyuz tedavi yöntemleri şunları ihtiva eder:
1. Kükürtlü karışımlar,,
2. Benzil benzoat veya permetrin içerikli losyon ve kremler,
3. Oral yolla kullanılan antiparaziter ilaçlar,
4. Sülfür-katran içeren majistral ürünler,
5. İvermectinli haplar,
6. Akarların sinir paralizi yoluyla ölmesini sağlamaya yönelik geliştirilen oral tabletler,
7. Topikal steroidler ve antihistaminik haplar (Kaşıntıyı azaltmak adına),
8. Aloe vera ve çay ağacı yağı ihtiva eden kremler vb.
Topikal olarak uygulanan ilaçları deriye sürmeden önce; uzun tırnakları kesmek, banyo yapmak ve bu sırada iyice keselenmek lâzımdır.
Banyonun ardından vücut kurulanmalı ve ilaç, kulakların arkasından itibaren ayak parmaklarının uçları dâhil her yere güzelce sürülmelidir.
Bu uygulama gece yatmadan önce gerçekleştirilmeli ve sabahleyin duş alınmalıdır. Söz konusu tedaviye en az 1 hafta devam edilmesi istenir, gerekli görülen durumlarda bu süre artırılır.
Öte yandan; bu rahatsızlığa sahip bir kişiyle aynı ortamda bulunmak zorunda olan bireylerin de çok dikkatli olması; uyuz insandan insana nasıl geçer? bunu iyi bilmesi ve tedaviye eş zamanlı katılım sağlaması gereklidir.
Bu itibarla; uyuz belirtileri gösteren kişinin ailesi, arkadaşları, birlikte çalıştığı insanlar da -herhangi bir şikâyeti olmasa bile- dermatolog kontrolünden geçmelidir.

Uyuz Tedavisi Görenler Nelere Dikkat Etmeli?

İlaç tedavisinin etkili ve hızlı sonuç verebilmesi için, tedaviyi bazı davranışlarla desteklemek oldukça mühimdir. Buna göre, uyuz hastalığı tedavisi sürecinde şunlara özen gösterilmelidir:
1. Kıyafetlerinizi sık sık değiştirin, yüksek sıcaklıklarda yıkamayı ve ütülemeyi unutmayın.
2. Eve birini davet etmekten veya misafirliğe gitmekten kaçının.
3. Evi daima temiz tutun, bol bol havalandırın.
4. Başkalarıyla ortak eşya kullanımından uzak durun.
5. Sıcak su ile duş almak kaşıntıyı kötüleştireceği için, bir miktar tuzu suda eritip bununla banyo yapmayı deneyin.
6. Belirtileriniz geçse bile doktorunuz onay vermeden tedavinizi yarıda bırakmayın.

Doğal Yollarla Uyuz Nasıl Geçer? Uyuz için Bitkisel Tedavi:

Mutlaka ilaçlarla iyileştirilmesi gereken gereken uyuz hastalığı bitkisel tedavi ile geçmez. Bazı sitelerde uyuza karşı etkili olduğu söylenen; karbonat, sarımsak ve sirke gibi yöntemlere kesinlikle başvurulmamalıdır.
Diğer taraftan; uyuz kaşıntısını hafiflettiği ileri sürülen kül, çamaşır suyu ve benzeri ürünler de asla kullanılmamalıdır.
Bilimsel nitelik taşımayan bu iddiaların ciddiye alınarak yanlış tedavi uygulanması, durumu daha da kötüleştirebilir. Tedavide zaman kaybetmek ve hastalığı başkalarına da yaymak istemeyen kişiler, Cildiye doktorları tarafından profesyonel destek almalıdır.
Bu arada; uyuz hastalığı kadar yaygın bir başka dermatolojik sorun olan sinek ısırığı alerjisi hakkında bilgi almak için şu bağlantıyı ziyaret edebilirsiniz.
Eğer uyuz rahatsızlığına yakalandıysanız veya bundan şüpheleniyorsanız, hemen Cildiye bölümümüzden randevu alarak doğru tanı ve tedavi sürecine adım atabilirsiniz.
Uyuz hastalığı nedir? Uyuz insandan insana nasıl geçer? Uyuzun tedavisi nasıl olur ve önlemek için neler yapılmalı? Tüm bunları öğrendiğinize göre, edindiğiniz bilgileri hayatınıza yansıtarak sağlığınızı muhafaza etme sırası sizde!

Online Randevu Oluştur